Budowa płyt obornikowych dla ochrony najcenniejszych wód w parkach krajobrazowych północno-wschodniej Polski

PROJEKT ZAKOŃCZONY

W Polsce około 60% powierzchni ziemi użytkowane jest rolniczo, co często prowadzi do zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego i przyczynia się do jego degradacji. Dzieje się tak przede wszystkim tam, gdzie gospodarowanie nie opiera się na idei zrównoważonego rozwoju. Brak równowagi między rolnictwem a środowiskiem przyrodniczym prowadzi przede wszystkim do zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych. Jednym ze źródeł tych zanieczyszczeń są miejsca składowania odchodów zwierzęcych, kompostownie, miejsca gromadzenia odpadów stałych i ścieków bytowych, miejsca składowania nawozów mineralnych, środków ochrony roślin itp. Szczególnie istotne jest prawidłowe przechowywanie obornika, który należy do najczęściej stosowanych w Polsce nawozów naturalnych. Zazwyczaj przechowuje się go na nie zaizolowanym podłożu, przez które składniki nawozowe przenikają w głąb gleby, a stamtąd do wód. Obecnie w Polsce liczba gospodarstw rolnych wyposażonych w urządzenia do przechowywania odchodów produkcji zwierzęcej jest niewielka, rzędu kilku procent, a budowa takich urządzeń jest bardzo kosztowna. Brak tych urządzeń jest szczególnie dotkliwy, gdy dotyczy obszarów objętych ochroną. Wówczas zagrożone jest środowisko przyrodnicze charakteryzujące się wyjątkowymi walorami, stanowiące nasze dziedzictwo narodowe. W takich przypadkach należy pomóc właścicielom gospodarstw i przy ich świadomej i aktywnej postawie doprowadzić do powstania odpowiednich zabezpieczeń. Stowarzyszenie „Człowiek i Przyroda” chcąc chronić najcenniejsze przyrodniczo obszary Suwalszczyzny, a zarazem pomóc wybranym gospodarstwom rolnym w przystosowaniu się do wymagań ochrony środowiska, podjęło realizację projektu polegającego na wybudowaniu 14 płyt obornikowych. Pomoc finansową w przedsięwzięciu udzieliły Fundacja EkoFundusz oraz Program Małych Dotacji GEF.

Cały projekt składał się z kilku części: budowy płyt obornikowych, zakupu wozów asenizacyjnych oraz monitoringu efektów ekologicznych. Do projektu wytypowano 14 gospodarstw położonych na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej lub w ich bezpośredniej otulinie. Każda płyta obornikowa składa się z izolacji poziomej i pionowej oraz studzienki rewizyjnej i zbiornika na wody gnojowe. Wielkość płyty uzależniona jest od ilości obornika, która z kolei wynika ze stanu pogłowia zwierząt hodowlanych. Płyty posadowione zostały na warstwie żwiru i składają się z segmentów odpowiednio dylatowanych, wylewanych na budowie ze spadkiem w kierunku rowka ściekowego. Do kontroli przepływających zanieczyszczeń i spływu wód gnojowych do zbiorników magazynujących wybudowane zostały studzienki rewizyjne. Studzienki oraz zbiorniki zostały zaizolowane powłokami bitumicznymi.

Wszystkie wytypowane gospodarstwa posiadają odpowiednie urządzenia do załadunku (cyklop) i wywozu obornika (ciągnik z przyczepą). Niestety nie wszyscy posiadają urządzenia do równomiernego rozprowadzania gnojowicy na polach. Dlatego też w ramach projektu zakupiono dwa wozy asenizacyjne T507/2 o pojemności zbiornika 2 500 litrów. Jeden wóz asenizacyjny został przekazany dla gospodarstw położonych w granicach Suwalskiego Parku Krajobrazowego, a drugi dla gospodarstw położonych na terenie Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej i jego otuliny.

W celu oceny funkcjonowania płyt obornikowych, a tym samym określenia efektu ekologicznego przedsięwzięcia, prowadzony jest monitoring jakości wód. Zakłada on wykonanie analiz chemicznych (odczyn, przewodność elektrolityczna, stężenie azotu amonowego) i biologicznych (miano Coli) wód powierzchniowych lub podziemnych w bezpośrednim sąsiedztwie płyt. Pierwsze pomiary, wykonane przed zakończeniem budowy płyt, pokazały znaczne zanieczyszczenie niektórych wód i dały punkt odniesienia dla kolejnych pomiarów.

Autorzy projektu założyli, że korzyści jakie przyniesie wybudowanie płyt obornikowych zostaną osiągnięte w bardzo krótkim czasie. Już tego samego roku obornik magazynowany jest w prawidłowy sposób, bez strat składników nawozowych, a do środowiska nie przedostają się szkodliwe związki.

Sponsorzy:

ef
gef