Kalendarium: wrzesień 2014 - Człowiek i Przyroda

Wróć do kalendarium

3-5 września w Hotelu nad Wigrami w Gawrych Rudzie odbyło się sympozjum naukowe pt. „Inwazyjne gatunki obcego pochodzenia zagrożeniem dla rodzimej przyrody”. Wzięło w nim udział ponad 80 osób, przedstawicieli różnych instytucji i organizacji.

Sympozjum otworzył Dyrektor Wigierskiego Parku Narodowego dr inż. Jacek Łoziński, a dr Lech Krzysztofiak przywitał wszystkich uczestników sympozjum w imieniu organizatorów. Sesji referatowej w tym dniu przewodniczył prof. dr hab. Czesław Hołdyński. Znalazły się w niej następujące wystąpienia:

Koncepcja ujednoliconej klasyfikacji gatunków obcych jako podstawa ustalania priorytetów w działaniach związanych z inwazjami biologicznymi. - Z. Dajdok, B. Tokarska-Guzik
Ochrona rodzimej flory przed gatunkami roślin obcego pochodzenia na obszarach Natura 2000 "Ostoja Wigierska", "Sandr Brdy" i "Roztocze Środkowe" - L. Krzysztofiak
Gatunki obce i inwazyjne na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego i Roztocza Środkowego - B. Radliński
Gatunki inwazyjne w Biebrzańskim Parku Narodowym i pierwsze próby ich zwalczania. - U. Biereżnoj, C. Werpachowski
Inwazyjne gatunki roślin w Białowieskim Parku Narodowym. - A. Karczewski
Gatunki inwazyjne we florze Babiogórskiego Parku Narodowego i ich zwalczanie. - T. Lamorski
Gatunki inwazyjne roślin - aktualny stan prawny i planowane zmiany. - J. Daniłowicz
Gatunki inwazyjne w mutualistycznych sieciach zapyleń. - M. Zych
Azolla filiculoides Lam. w Polsce – wpływ na rodzime gatunki i siedliska; skuteczne metody usuwania. - E. Szczęśniak
Problem inwazji kaukaskich barszczy w Polsce na podstawie raportu końcowego z Ogólnopolskiego Spisu Powszechnego Barszczu Sosnowskiego i Barszczu olbrzymiego. - I. Sachajdakiewicz.

W drugim dniu sympozjum, przed południem, odbyła się sesję referatową, której przewodniczył prof. dr hab. Wiesław Fałtynowicz. Kolejność referatów przedstawiała się następująco:

Restytucja łąk zalewowych nad Wisłą w Warszawie poprzez ograniczanie presji gatunków obcych. - A. Gasek
Plastyczność ekologiczna gatunków inwazyjnych na przykładzie niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera. - E. Jędrzejewska
Inwazyjne gatunki roślin obcego pochodzenia a architektura krajobrazu. - I. Kublik
Niecierpek gruczołowaty Impatiens glandulifera – 2 lata usuwania, osiągnięte rezultaty, wstępne wnioski. - I. Puza i L. Krzysztofiak
Czynniki biologiczne i ekologiczne czeremchy amerykańskiej decydujące o jej inwazyjności i ich wpływ na metody zwalczania. - A. Otręba
Walka z czeremchą amerykańską Padus serotina w Kampinoskim Parku Narodowym. - A. Namura-Ochalska
Inwazyjne bruzdnice (Dinoflagellata) w ekosystemach wodnych Polski: rozprzestrzenienie i ocena wpływu na funkcjonowanie ekosystemów. - P. M. Owsianny.

W sesji poobiedniej, której przewodniczyła dr hab. Barbara Tokarska-Guzik, wygłoszono następujące referaty:

Możliwość zwalczania roślin inwazyjnych przez owady. - J. Buszko
Możliwości wykorzystania projektów zintegrowanych LIFE do zwalczania obcych gatunków inwazyjnych. - Z. Motyka
Blastobasis glanudella nowy inwazyjny gatunek motyla w faunie Polski. - E. Myśków
Introdukcja wybranych gatunków zwierząt w Polsce oraz miejsce problemów związanych z inwazjami gatunków obcych w nauczaniu biologii i przyrody w gimnazjum oraz szkole ponadgimnazjalnej. - E. Strzelec.

Po zakończeniu sesji referatowych odbył się panel dyskusyjny, podczas którego padały pytania do prelegentów, jak i dyskutowano nad szczegółowymi metodami usuwania niektórych gatunków. Głos zabierali, m.in.: dr Ewa Szczęśniak, dr Cezary Werpachowski, dr Anna Otręba, dr Ryszard Markowski, prof. dr hab. Wiesław Fałtynowicz, mgr inż. Andrzej Tittenbrun, dr Anna Namura-Ochalska, dr inż. Przemysław Kurek, dr Paweł M. Owsianny, mgr inż. Andrzej Karczewski, inż. Aleksander Daniłowicz.

Trzeciego dnia sympozjum przed południem odbyła się sesja terenowa, której przewodniczył dr Lech Krzysztofiak. Gospodarze sympozjum przedstawili kilka przykładów akcji zwalczania inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia, m.in.: barszczu Sosnowskiego w Małej Hucie i niecierpka gruczołowatego wzdłuż rzeki Czarnej Hańczy w Sobolewie.

Po południu odbyła się sesja posterowa, podczas której autorzy poszczególnych posterów przedstawiali pokrótce wyniki swoich prac i odpowiadali na liczne pytania uczestników sympozjum. Następnie dr Lech Krzysztofiak zaprosił wszystkich do dyskusji, podczas której ustalono m.in., że:

problematyka inwazyjnych gatunków obcego pochodzenia wymaga podjęcia natychmiastowych działań na obszarze całego kraju;
aby móc zastosować optymalne metody zwalczania inwazyjnych gatunków należy dobrze rozpoznać ich biologię i strategię inwazji;
w podejmowanych działaniach należy zwracać szczególną uwagę na edukację społeczeństwa.

Ponadto, przedyskutowano propozycję dr Zbigniewa Motyki dotyczącą przygotowania tzw. projektu zintegrowanego LIFE, dotyczącego zwalczania barszczów kaukaskich na obszarze całego kraju.

Ostatni panel dyskusyjny kończył sympozjum, podczas którego pojawiło się szereg propozycji współpracy pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami. Miejmy nadzieję, że ta współpraca przyniesie widoczne owoce.

16 września w Roztoczańskim Centrum Naukowo-Edukacyjnym Roztoczańskiego Parku Narodowego odbyły się warsztaty pt. „Ochrona rodzimej flory przed gatunkami obcego pochodzenia na terenie obszaru „Natura 2000 – Roztocze Środkowe”, w których udział wzięło 20 uczniów z Zespołu Szkół Leśnych w Biłgoraju. W programie warsztatów znalazły się następujące pozycje:

Omówienie celów i założeń projektu.
Prezentacja multimedialna „Gatunki obce oraz inwazyjne zagrożeniem dla różnorodności biologicznej”.
Prezentacja multimedialna „Gatunki obce i inwazyjne na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego i otuliny”.
Dyskusja oraz ćwiczenia w rozpoznawaniu inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia.
Sesja terenowa, w trakcie której poznawano biologię i ekologię następujących gatunków inwazyjnych: czeremchy amerykańskiej, niecierpka drobnokwiatowego i rudbekii nagiej oraz metody ich zwalczania.

Warsztaty w RPN, 16.09.2014 r.

17 września w Roztoczańskim Centrum Naukowo-Edukacyjnym Roztoczańskiego Parku Narodowego od przeprowadzono warsztaty pt. „Ochrona rodzimej flory przed gatunkami obcego pochodzenia na terenie obszaru „Natura 2000 – Roztocze Środkowe”, w których udział wzięło 20 uczniów z Zespołu Szkół Drzewnych w Zwierzyńcu. W programie warsztatów znalazły się następujące pozycje:

Omówienie celów i założeń projektu.
Prezentacja multimedialna „Gatunki obce oraz inwazyjne zagrożeniem dla różnorodności biologicznej”.
Prezentacja multimedialna „Gatunki obce i inwazyjne na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego i otuliny”.
Dyskusja oraz ćwiczenia w rozpoznawaniu inwazyjnych gatunków obcych.
Sesja terenowa, w trakcie której poznawano biologię i ekologię następujących gatunków inwazyjnych: czeremchy amerykańskiej, niecierpka drobnokwiatowego i rudbekii nagiej oraz metody ich zwalczania.

Warsztaty w RPN, 17.09.2014 r.

18 września w Roztoczańskim Centrum Naukowo-Edukacyjnym Roztoczańskiego Parku Narodowego odbyły się warsztaty pt. „Ochrona rodzimej flory przed gatunkami obcego pochodzenia na terenie obszaru „Natura 2000 – Roztocze Środkowe”, w których udział wzięło 20 uczniów z Zespołu Szkół Leśnych w Biłgoraju. W programie warsztatów znalazły się następujące pozycje:

Omówienie celów i założeń projektu.
Prezentacja multimedialna „Gatunki obce oraz inwazyjne zagrożeniem dla różnorodności biologicznej”.
Prezentacja multimedialna „Gatunki obce i inwazyjne na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego i otuliny”.
Dyskusja oraz ćwiczenia w rozpoznawaniu inwazyjnych gatunków obcych.
Sesja terenowa, w trakcie której poznawano biologię i ekologię następujących gatunków inwazyjnych: czeremchy amerykańskiej, niecierpka drobnokwiatowego i rudbekii nagiej oraz metody ich zwalczania.

Warsztaty w RPN, 18.09.2014 r.

22 września w siedzibie Parku narodowego "Bory Tucholskie" odbyła się prelekcja związana z inwazyjnymi gatunkami roślin obcego pochodzenia. W prelekcji uczestniczyło 30 uczniów z Zespołu Szkół Licealnych w Tucholi. Spotkanie cieszyło się dużym zainteresowaniem, czego wyrazem były liczne pytania dotyczące problemu obcych gatunków roślin. Po części kameralnej młodzież udała się w teren, gdzie doskonaliła swoją wiedzę na temat inwazyjnych gatunków roślin.

Prelekcja w PNBT, 22.09.2014 r.

23 września w Ośrodku Edukacji Środowiskowej Wigierskiego Parku Narodowego na Słupiu odbyła się prelekcja związana z inwazyjnymi gatunkami roślin obcego pochodzenia - Dlaczego gatunki inwazyjne są zagrożeniem dla rodzimej różnorodności biologicznej? W prelekcji uczestniczyło 30 uczniów z dwóch klas o profilu biologiczno – chemicznym Liceum Nr 3 im. Alfreda Lityńskiego w Suwałkach. Na początku zajęć odbył się sprawdzian wiedzy na temat obcych gatunków roślin. Następnie przedstawiona była prezentacja multimedialna nt. różnorodności biologicznej, zagrożeń, metod ochrony. Po obejrzeniu prezentacji uczniowie w podgrupach waloryzowali zagrożenia dla różnorodności biologicznej metodą diamentowego uszeregowania. Każda z grup prezentowała swoje wyniki, które czasem wywoływały dyskusję. Kolejnym elementem prelekcji była prezentacja: „Gatunki obce i inwazyjne – zwierzęta i rośliny, inwazyjne, obce gatunki roślin na terenie Ostoi Wigierskiej, metody zwalczania”, zakończona praktycznym zadaniem wykonywanym w podgrupach. Polegało ono na rozpoznawaniu okazów obcych gatunków roślin, z użyciem świeżych okazów. Na zakończenie uczniowie wykonywali projekt posteru w formacie A3 w formie „listu gończego” za poszczególnymi inwazyjnymi, obcymi gatunkami roślin. Test wiedzy, w formie quizu, na temat rozpoznawania roślin inwazyjnych zakończył część realizowaną w budynku. W części terenowej młodzież wraz z opiekunami wzięła udział w terenowych poszukiwaniach roślin inwazyjnych wokół ośrodka edukacyjnego, gdzie prowadzący przedstawił sposoby usuwania roślin inwazyjnych na terenie Wigierskiego Parku Narodowego.

Prelekcja, 23.09.2014 r.

23 września w siedzibie Parku narodowego "Bory Tucholskie" odbyły się warsztaty dotyczące ochrony rodzimej flory przed gatunkami roślin obcego pochodzenia. W warsztatach uczestniczyło 20 uczniów Liceum Ogólnokształcącego w Czersku. Warsztaty przebiegały wg następującego programu:

Czy dzisiejszy świat roślin i zwierząt wygląda tak samo jak np. 100, 1000, 10000 lat temu?
Burza mózgów - przyczyny ginięcia organizmów żywych.
Praca w grupach.
Prezentacja multimedialna: Różnorodność biologiczna
Czy znasz rośliny, zwierzęta, które nie są naszymi rodzimymi gatunkami (praca w grupach).
Prezentacja multimedialna: Obce roślin inwazyjne.
Rozpoznawanie roślin z innych rejonów świata, a zadomowionych w naszych biocenozach (praca w grupach).
Przyczyny ograniczania różnorodności biologicznej.
Zajęcia plastyczne dotyczące obcych gatunków inwazyjnych roślin.
Teren: poszukiwanie obcych gatunków w najbliższym otoczeniu i zwiedzanie ścieżki botanicznej przy siedzibie PNBT, jako przykład zagospodarowania zielenią bez obcych inwazyjnych gatunków roślin.
Podsumowanie: w jaki sposób i dlaczego powinniśmy dbać o różnorodność biologiczną? Czy handel i turystyka oraz hobby mogą przyczyniać się do ekspansji obcych, inwazyjnych gatunków roślin? Czy rozprzestrzenianie się obcych, inwazyjnych gatunków roślin zagraża różnorodności biologicznej?

Warsztaty w PNBT, 23.09.2014 r.

24 września w siedzibie Parku narodowego "Bory Tucholskie" odbyła się prelekcja związana z inwazyjnymi gatunkami roślin obcego pochodzenia. W prelekcji uczestniczyło 30 uczniów z Zespołu Szkół Agrotechnicznych w Tucholi. Młodzież z ogromnym zainteresowaniem uczestniczyła w tej prelekcji. Zadawała wiele pytań, m. in. gdzie szukać informacji o gatunkach obcych, czy u nas w Borach Tucholskich problem jest już poważny, co jeszcze można zrobić by nie dopuścić do rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych? Wielu z nich deklarowało, że samodzielnie podejmą działania zmierzające do eliminacji obcych, inwazyjnych gatunków roślin ze swoich ogródków. Po spotkaniu w sali konferencyjnej, uczestnicy udali się w teren w poszukiwaniu obcych gatunków inwazyjnych. Bez trudu udało się takie gatunki znaleźć. Dla równowagi zwiedzano także ścieżkę botaniczną przy siedzibie Parku Narodowego „Bory Tucholskie”, utworzoną na bazie rodzimych gatunków roślin.

Prelekcja w PNBT, 24.09.2014 r.

25 września w Ośrodku Edukacji Środowiskowej Wigierskiego Parku Narodowego na Słupiu odbyły się warsztaty na temat ochrony rodzimej flory przed gatunkami roślin obcego pochodzenia. W warsztatach uczestniczyło 20 uczniów klas I, II i III gimnazjum Zespołu Szkół w Płocicznie-Tartak wraz z opiekunami. Warsztaty przebiegały według następującego programu:

Sprawdzenie wiedzy uczniów - test wiedzy.
Prezentacja nt. różnorodności biologicznej, zagrożeń, metod ochrony.
Zadanie praktyczne – przyporządkowanie opisy poszczególnych zagrożeń do nazwy zagrożenia, waloryzowanie zagrożenia różnorodności biologicznej metodą diamentowego uszeregowania; prezentacja wyników i dyskusja.
Prezentacja: gatunki obce i inwazyjne – zwierzęta i rośliny, inwazyjne, obce gatunki roślin na terenie Ostoi Wigierskiej, metody zwalczania.
Zadanie praktyczne w podgrupach: rozpoznawanie okazów obcych gatunków roślin, z użyciem świeżych okazów. Wykonanie etykiet, które zawieszane są na okazach. Prezentacja poszczególnych roślin i sprawdzenie poprawności oznaczenia przez uczniów.
Końcowy test wiedzy - prezentacja inwazyjnych, obcych gatunków roślin – zadaniem uczniów było nazwanie roślin.
Prezentacja nt. tradycyjnych ogródków wiejskich oraz roślin ozdobnych, będących gatunkami obcymi.
Zadanie praktyczne: wykonanie z bibuły i papieru oraz materiałów florystycznych, modelu rudbekii nagiej oraz rudbekii błyskotliwej, mające na celu szczegółowe poznanie obu gatunków, a zwłaszcza różnic w budowie kwiatów obu gatunków.
Część praktyczna terenowa: rozpoznawanie w terenie (okolice Ośrodka Edukacji Środowiskowej, ścieżka edukacyjna "Jeziora") obcych gatunków roślin, odwiedzenie miejsc, w których usuwano gatunki inwazyjne: dąb czerwony, czeremcha amerykańska, rdestowiec ostrokończysty, winobluszcz pięciolistkowy, niecierpek gruczołowaty.

Warsztaty, 25.09.2014 r.

26 września w Ośrodku Edukacji Środowiskowej Wigierskiego Parku Narodowego na Słupiu odbyły się warsztaty na temat ochrony rodzimej flory przed gatunkami roślin obcego pochodzenia. W warsztatach uczestniczyły 22 osoby nauczyciele lokalnych szkół. Warsztaty przebiegały wg następującego programu:

Prezentacja nt. zagrożeń różnorodności biologicznej flory, metod i form ochrony bioróżnorodności, gatunków obcych oraz inwazji biologicznych – przyczyn, skutków, ich występowania.
Miejsce tematyki dotyczącej zachowania różnorodności biologicznej oraz problemu występowania gatunków obcych w programie nauczania( dyskusja).
Przykłady praktycznego wykorzystania badania różnorodności biologicznej na terenowych zajęciach z przyrody i biologii na różnych szczeblach nauczania, np. kwadraty badawcze, gry i zabawy związane z gatunkami obcymi, projekty badawcze możliwe do realizacji z uczniami.
Biologia i ekologia gatunków roślin inwazyjnych i podobnych gatunków rodzimego pochodzenia.
Praktyczna nauka rozpoznawania gatunków inwazyjnych na podstawie naturalnych okazów inwazyjnych obcych roślin oraz gatunków potencjalnie inwazyjnych. Zestawienie ich z rodzimymi gatunkami pożądanymi w środowisku - zajęcia praktyczne oparte na doświadczeniu.
Sprawdzenie wiedzy - karta pracy - wpisz nazwy gatunkowe roślin inwazyjnych.
Zapoznanie z „bezpiecznymi dla przyrody” sposobami pozbywania się gatunków inwazyjnych z przydomowych ogródków. Szczegółowe zaprezentowanie działań związanych z usuwaniem niecierpka gruczołowatego na terenie "Ostoi Wigierskiej" prowadzone w ramach projektu oraz działań administracji Wigierskiego Parku Narodowego.
Walory tradycyjnych ogródków wiejskich i przykłady zastąpienia gatunków inwazyjnych równie atrakcyjnymi i spełniającymi podobne funkcje, rodzimymi gatunkami roślin.
Wykonanie modeli rudbekii nagiej i szorstkiej z materiałów florystycznych – drutu, barwnej bibuły i papieru, jako przykład aktywności dla uczniów na poziomie starszych klas szkoły podstawowej, gimnazjalnej oraz ponadgimnazjalnej, mającej na celu praktyczne utrwalenie różnic obu gatunków roślin ozdobnych.
Sesja terenowa: odwiedzenie miejsce zlokalizowanych w miejscowości Sobolewo (tzw. Hamernia), które służy jako poligon doświadczalny testowania metod usuwania niecierpka gruczołowatego oraz innych miejsc, w których usuwano gatunki inwazyjne na terenie "Ostoi Wigierskiej" – rdestowca ostrokończystego, dębu czerwonego oraz czeremchy amerykańskiej.
Podsumowanie i wręczenie zaświadczeń o uczestnictwie w warsztatach.

Warsztaty, 26.09.2014 r.

We wrześniu ukazała się publikacja "Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych" autorstwa Barbary Tokarskiej-Guzik, Zygmunta Dajdoka, Marii Zając, Adama Zając, Aliny Urbisz, Władysława Danielewicza i Czesława Hołdyńskiego. Jest to wznowienie (poprawione) opracowania wydanego w 2012 roku przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska.