Zmienny jak kameleon…

W trakcie wyprawy do Tanzanii odwiedziliśmy wiele fascynujących zakątków, pełnych egzotycznych gatunków roślin i zwierząt, w tym także przedstawicieli herpetofauny. Postaram się opowiedzieć Wam o nich w kilku słowach i pokazać ich niezwykłą urodę na zdjęciach z naszej wyprawy.

Lew na ziemi?

Najbardziej charakterystyczną grupą gadów dla Afryki Wschodniej, w tym i Tanzanii, są kameleony, czyli jaszczurki należące do podrodziny kameleonowatych (Chamaeleonidae).

Nie do końca rozumiem sposób myślenia dawnych przyrodników, którzy po raz pierwszy nadali nazwę tym charakterystycznym gadom. Jeśli tego nie wiedzieliście, po grecku chamailéōn oznacza… lwa na ziemi. Dość ciekawe skojarzenie, choć ciężko to wyjaśnić. Być może chodziło o skojarzenie z charakterystycznym dla niektórych gatunków grzebieniem?

Zwinny jak kameleon

Kameleony należą do rodziny zauropsydów i rzędu łuskonośnych (Squamata), mają chwytny ogon i palce zrośnięte w rodzaj szczypiec, którymi przytrzymują się gałęzi. Najbardziej jednak charakterystyczną ich cechą jest zdolność do zmiany ubarwienia oraz polowanie za pomocą długiego, lepkiego języka.

Nie tylko tropiki

Gady te występują zarówno w tropikalnych lasach deszczowych, jak i na suchych i skalistych pustyniach. Większość z nich żyje na drzewach i krzewach, są też jednak gatunki naziemne, ukrywające się wśród opadłych liści. Najmniejsze kameleony mają zaledwie 2,5 długości, największe 60 cm. Wiecie, że w Europie także żyją kameleony? Na jej południowych krańcach (w południowej Hiszpanii i na Krecie) spotyka się Chamaeleo chamaeleon, czyli kameleona pospolitego.

Próbowałam oznaczyć do gatunku okazy, jakie spotkaliśmy w trakcie naszej podróży po Tanzanii, nie wiem jednak, czy mi się to do końca udało. Jeśli ktoś z Was ma inne zdanie na ten temat, chętnie skorzystam z Jego doświadczeń.

Kameleon Kinyongia matschiei

 

 

Kameleon Kinyongia matschiei w górach Usambara. Kameleon składa place w charakterystyczny sposób, rozdzielone na dwie grupy: na przednich kończynach 2 pierwsze palce i 3 następne, na tylnych zaś 3 pierwsze i 2 następne. Widzicie go wśród liści? Na uwagę zasługuje fakt, jak doskonały jest kamuflaż tego gada!

Kameleon Kinyongia vosseleri 

Samica kameleona Kinyongia vosseleri ma często ma znacznie większy brzuch niż samiec. Większość kameleonów jest jajorodna, jednak część jajożyworodna. Zobaczcie, jak szybko przystosowuje się do zmiany tła: to ta sama samica Kinyongia vosseleri tylko posadzona na ziemi. A przeniesiona na zielony rękaw koszulki z powrotem szybko zielenieje.

Kameleon Kinyongia multituberculata 

Kinyongia multituberculata jest dużym kameleonem o wyjątkowo długim i chwytnym ogonie, pewnie dlatego ma tu przydomek „małpi ogon”. Po kolczastych wyrostkach (rogach) na przedzie głowy możemy poznać, że to samiec. Kolejną niezwykłą cechą kameleonów jest budowa ich oczu, a raczej powiek. Górna i dolna są ze sobą zrośnięte, tworząc kurczący się lub rozszerzający „stożek”. Każde z oczu wykonuje niezależne ruchy, pozwalając jaszczurce widzieć jednocześnie to, co dzieje się z lewej i prawej strony albo … u góry i na dole … albo skupić oboje oczu na przedmiocie z przodu, na przykład smakowitym robalu … albo ocenić odległość do ziemi. I to wszystko w całkowitym bezruchu ciała!

Mistrz kamuflażu

W górskim lesie deszczowym w górach Usambara próbowaliśmy się nauczyć wypatrywać kameleony w gąszczu roślinności, ale zawsze nasz przewodnik był pierwszy. Patrzyliśmy na ścianę zieleni i wszystko wyglądało zwyczajnie, póki nam nie wskazał konkretnego kierunku. I wtedy oczywiście od razu widzieliśmy to niezwykłe zwierzę. Świetnie się maskuje, trzeba przyznać!

Kameleon Kinyongia fischeri

W okolicach Materuni, u podnóża Kilimandżaro, obserwowaliśmy inny gatunek kameleona – Kinyongia fischeri. Jest znacznie smuklejszy niż poprzedni przedstawiciele tego rodzaju i zazwyczaj brązowo ubarwiony. I nie bez powodu – chętnie wspina się po bananowcach, gdzie jest prawie niewidoczny. Samiec Kinyongia fischeri ma na głowie dwa „rogi”, podobnie jak inne gatunki tego rodzaju. Na ziemi czuje się niekomfortowo i schodzi na nią tylko w ostateczności.

Tekst: Anna Krzysztofiak

Fotografie: Anna i Lech Krzysztofiak